بيمه هاي عمر و مستمري، اصولاً دو نوع ريسك كلي را در زندگي انسان پوشش ميدهند:
فوت ناگهاني و غيرمنتظره (ريسك فوت): اين ريـسك مخـصوصاً در مـورد فـوت سرپرسـت ونان آور خانواده، اهميت خاصي دارد. در بسياري از خانوادهها، حيات اقتصادي خانواده به وجـود نان آور آن وابسته است و با فوت ناگهاني او، اعضاي ديگر از حمايت مادي و معنوي او محـروم ميشوند، درآمدهاي حاصل از فعاليت و كسب و كار او قطع ميشود و خـانواده تحـت شـرايط و آسيب هاي سخت اقتصادي و به تبع آن، اجتماعي قرار ميگيرند.

طول عمر بيش از حد انتظار (ريسك حيات): اين خطر در مقابل خطر فوت قرار دارد كـه در آن، فرد و خانواده، در اثر طول عمـر بـسيار زيـاد او در شـرايط سـخت اقتـصادي و اجتمـاعي قـرارميگيرند. دليل اين امر آن است كه با افزايش سن و رسيدن بـه دوران بازنشـستگي و كهولـت سن، درآمد افراد كاهش مييابد و در مقابل، هزينه هاي او به دليل افزايش هزينـه هـاي درمـاني ناشي از بيماريها و مشكلات پيري، افزايش مييابد.

براي پوشش اين ريسكها، سه نوع بيمه عمر وجود دارد:
1- بيمه عمر به شرط فوت (با پوشش فوت)
2- بيمه عمر به شرط حيات (با پوشش حيات)
3- بيمه عمر به شرط فوت و حيات (با پوشش توام فوت و حيات يا مختلط)

به عبارت ديگر، تمام انواع بيمه هاي عمر در جهان، در يكي از اين 3 طبقه قرار ميگيرنـد. دربيمه نامه هاي با پوشش فوت، بيمه گر تنها در صورت فوت بيمه شده، منافع بيمـه را پرداخـت مينمايد و در قبال زنده بودن فرد، تعهدي ندارد. در بيمه نامه هاي با پوشش حيـات، بيمـه گـرتنها در صورت حيات بيمه شده در موعد مقرر، منافع بيمه نامه را ميپردازد و تعهدي در قبـال فوت او ندارد. به عبارت ديگر، در اين بيمه ها، انجام تعهدات بيمه گر موكـول بـه حيـات بيمـه شده در موعد معين است. بالاخره، در بيمه هاي با پوشش توام فوت و حيات، بيمـه گـر در هـردو صورت متعهد به پرداخت منافع تعيين شده در بيمه نامه است. در اين بيمه نامـه هـا كـه بـه بيمه هاي مختلط نيز موسومند، در صورت فوت بيمه شده، بيمه گر منافع را پرداخـت مـيكنـد،در غير اين صورت، اگر بيمه شده تا آخر دوره قرارداد، زنده بماند، باز هم بيمـه گـر متعهـد بـه پرداخت منافع است.

بيمه هاي پس اندازي: در بيمه هاي عمري كه به صورت مطلق يا مخـتلط، پوشـش حيـات ارائـه ميشوند، اين كار با جمع آوري پسانداز از محل حق بيمه ها انجام ميشـود كـه بـا پايـان مـدت بيمه، به بيمه شده يا بيمه گذار پرداخت ميشود. به همـين دليـل، بـه ايـن بيمـه هـا، بيمـه هـاي پس اندازي نيز اطلاق ميشود.

بر اين اساس، بيمه عمر را ميتوان به شكل ساده زير تعريف كرد:
بيمه عمر يا بيمه زندگي، قراردادي است كه به موجب آن، شركت بيمه متعهـد مـيشـود تـا در صورت فوت يا حيات شخص بيمه شده، مبلغي را بهصورت يكجا يا مستمري به استفاده كننـده از بيمه نامه بپردازد. خطر فوت در بيمه هـاي عمـر، بـه هـر علـت، شـامل فـوت ناشـي از انـواع بيماريها يا حوادث ميشود و فقط فوتهاي ناشي از جنگ يا خودكشي را به صورت اسـتثناء در نظر ميگيرد و تنها تحت ضوابط مشخصي، پوشش ميدهد.

با توجه به شرايطي كه افراد و خانوادهها ممكن است در اثر فوت نان آور يـا رسـيدن او بـه سـن بازنشستگي متحمل شوند، كاربردهاي بيمه های عمر به صورت زير برشمرده ميشود:

تامين هزينه های فوت :
به طور كلی، با فوت سرپرست خانواده، تعهدات تازهای برای بازماندگان، شامل از هزينه تـدفين و مراسم به خاكسپاری، هزينه های درمـانی و بيمارسـتانی بيمـاری احتمـالی متـوفی، پرداخـت قروض، صورتحساب های جاری، مالياتهای سنگين بر دارايی و غيره بر جای مـيمانـد كـه بـا تهيه بيمه عمر و پوشش فوت، ميتوان آنها را تامين كرد.
تامين مستمری برای بازماندگان پس از فوت :
با فوت سرپرست خانوار، بازماندگان نيازمند مقرری ماهانه يا مستمر هستند تا هزينه های جـاری و روزانه خود را تامين كنند. به خصوص، وجود فرزندان كمتر از 18 سال،عـدم اشـتغال همـسر بيوه، وجود افراد پير يا معلول و نيازمند نگهداری و تعداد فرزندان دختر، از عـواملی هـستند كـه نياز به وجود مستمری را بعد از فوت سرپرست خانواده تشديد ميكنند. مثلاً، برقراری مـستمری هر چند ناچيز، برای همسری كه مجبور به ادامه زندگی در منزل فرزندان است، اثر بسيار مثبتی در زندگی و شرايط حيات او خواهد داشت.تامين اقساط وام ها و ديون :
اغلب افراد در طول حيات خود، وام هايی را از موسسات و بانكها به خـصوص بـرای خريـد يـا تامين مسكن دريافت ميكنند كه تا پرداخت كامل اقساط، در رهن بانك خواهد بود، و بـا فـوت فرد، بقيه اقساط را بايد بازماندگان بپردازند كه در صورت عدم پرداخت، ممكن است آن دارايـی يا خانه مصادره شود كه با وجود بيمه های عمر، اين تهديد جدی، مرتفع خواهد شد.
تامين هزينه تحصيلات :
سرمايه ديگری كه ممكن است با فوت سرپرسـت خـانوار نيـاز باشـد، تـامين هزينـه تحـصيل فرزندان به خصوص، در دوره های عالی است و بيمه عمر ميتواند سرمايه هـايي را در دوره هـای معين، در اختيار فرزندان قرار دهد.

تامين سرمايه برای مقاصد خاص :
اشخاصي كه قصد دارند پس از فوت، وجوهي از ماترک خود را براي امور خيريه، مانند تاسـيس درمانگاه، مدرسه، مسجد يا رفع نياز مستمندان اختصاص دهند، ميتوانند با استفاده از بيمه عمر، اين كار را انجام دهند و بيمه گر پس از فوت او، سرمايه مقرر را يكجا يـا بـه دفعـات، در اختيـار موسسه يا اشخاص تعيين شده، قرار ميدهد.
تامين برخی نارسايی ها در كسب و كار :
بيمه هاي عمر با تامين سرمايه ميتوانند برخي از زيان هاي پيشبينـي نـشده يـک موسـسه را در صورت فوت مدير يا برخي متخصصين كليدي آن مرتفع كنند. همچنين، بيمه عمر كاربرد وسيعي در رفع مشكلات يک شريک، ناشي از فوت شريک ديگر و پرداخت سهم او به وراث دارد.
تامين مستمری بازنشستگی :
اگر شخص تا سن بازنشستگي زنده باشد، نيازمند درآمدي، ترجيحاً به صورت مستمري است تـا بتواند نيازهاي مالي خود، مانند هزينه رو به افزايش درمان بيماريها را در دوران كهولـت سـن مرتفع كند. علاوه بر آن، در كشورمان به دليل وجود برخي مولفه هاي فرهنگـي در خـانواده هـا، پس از تحصيل و ازدواج فرزندان و تشكيل خانواده و مراودات جديد، هزينه هـاي افـراد مـسن و بازنشسته نه تنها كاهش نمييابد، بلكه افزايش نيز مي يابد. در چنين شرايطي، فرد بازنشـسته و خانوادهاش، نيازمند حمايت مالي بيشتري هستند.
تامين آتيه فرزندان :
در بسياري موارد، والدين ممكن است براي آتيه فرزندان خود، برنامه ريزي كنند. معمولاّ، پـدر و مادري كه خود در سن 30 الي 40 سـال قـرار دارنـد و فرزندانـشان در سـنين 5 الـي 10 سـال هستند، در 15 الي 20 سال آينده، به يكباره با هزينه هايي روبرو خواهند شد كـه تقريبـاً بـا دوره بازنشستگي خودشان همزمان اسـت. در آن زمـان، پـسر خـانواده نيازمنـد تـامين هزينـه هـاي تحصيلات دانشگاهي، سرمايهاي براي شروع كـسب وكـار، مبلـغ قابـل تـوجهي بـراي ازدواج و شروع زندگي زناشويي و حتي، تامين هزينه هاي اوليه زندگي مشترک و مهريـه خواهـد بـود. از سوي ديگر، دختر خانواده نيز علاوه بر هزينه تحصيل، مبالغ زيادي بـراي تـامين جهيزيـه نيـاز دارد. تمام اين هزينه ها كه به عنوان آتيه فرزندان به عهده خانواده هستند، با خريـد بيمـه هـاي عمر و پس انداز (با پوشش حيات) به طور تدريجي، قابل پرداخت است.
پس انداز با قاعده و سرمايهگذاری منظم مبالغ اندک :
اغلب خانوارها به خـصوص طبقـات متوسـط بـه بـالا، متوسـط و متوسـط بـه پـايين، معمـولاً پس اندازهاي ماهيانهاي دارند كه به خودي خود نميتوان از آنها بـراي خريـد يـک دارايـي بـا هزينه هاي هنگفت، مانند مسكن، خودرو يا زمين استفاده كرد. به علاوه، بـسياري از موسـسات مالي و بانكها نيز برنامهاي براي جذب اين مبالغ اندک به صورت بلند مـدت ندارنـد. از سـوي ديگر، جمع آوري اين وجوه توسـط خـود شـخص نيـز مـستمر نيـست و چـه بـسا، دسـتخوش وسوسه هاي گوناگون قرار گيرد و خرج شود. به همين دليل، بسياري از افراد، پس انداز اجباري و مطمئن را به پس انـداز آزاد و نامرتـب تـرجيح مـيدهنـد و بيمـه هـاي عمـر، يكـي از بهتـرين روشهايي است كه اين وجوه را به شكل كارا و با استفاده از سود مركب براي فرد، پـس انـداز و سرمايه گذاري ميكند.
كارايی در سبد هزينه های خانوار :
موسسات بيمه معمولاً براي جمع آوري حق بيمه در سررسيدهاي معين، مشتريان و بيمـه گـذاران را مطلع ميكنند و اين امر موجب ميشود بيمه گذاران، اين وجوه را از درآمد خود كنار بگذارند. وجـوهي كه در غير اين صورت، احتمالاً صرف خريد كالاهاي غير ضروري يا صرفاً مصرفي ميشود.

1. تامين خطرات ناشي از فوت

2. تامين مستمري در دوران بازنشستگي

3.  تامين در مقابل حوادث و از كار افتادگي

4. پس انداز و تشكيل سرمايه